Systemy anemo-orograficzne

Dominujące przepływy powietrza od zachodu znad Oceanu Atlantyckiego w połączeniu z układem wschód-zachód grzbietów głównych i dolin Karkonoszy determinują istnienie szczególnego zjawiska przyrodniczego. Prądy wietrzne, wznoszące się nawietrznymi dolinami Mumlavy, Białej Łaby czy Dolskiego potoku, dzięki zwężającym się profilom dolin zwiększają swoją prędkość, również nad wierzchowinowymi rejonami Łabskiej, Pančavskiej, Bílej i Čertovej łąki. Silne prądy opadają następnie – czemu towarzyszą potężne turbulencje – do schowanych przed wiatrem części kotłów lodowcowych Kotelní jamy, Labskiej jamy, Śnieżnych Kotłów i Studniční jamy, a także do Úpskiej jámy i Kotłów Małego i Dużego Stawu. Wiatry te wieją w ten sam sposób i tymi samymi trasami od wieków, w zasadniczy sposób wpływając na rozmieszczenie opadów deszczu oraz śniegu, a także powstawanie lawin śniegowych. Dlatego lawinowe zbocza są niezalesione, jest tu światło, słońce, są one osłonięte od wiatru i jest tu wystarczająco dużo wilgoci z długo zalegających śnieżnych pól. W miejsca zawietrzne wiatry przynoszą jednak także nasiona roślin, drobne zwierzęta i cząsteczki gleby z bliskich i bardziej oddalonych miejsc nawietrznych. W zawietrznych rejonach kotłów lodowcowych powstają w ten sposób swego rodzaju „śmietniki biologiczne” składające się z najbardziej różnorodnej przyrody całych gór. W literaturze przedmiotu zjawisko to określane jest terminem systemów anemo-orograficznych. Zostało ono odkryte dla światowej nauki i szczegółowo opisane właśnie tu, w Karkonoszach.