Geomorfologia

Królestwo mrozu, lodu i wiatru

Pod względem geologicznym Karkonosze są górami bardzo starymi, ale ich rozwój geomorfologiczny oraz kształtowanie się obserwować można dopiero w okresie trzeciorzędu i czwartorzędu. Najstarszymi zachowanymi pozostałościami dawnej rzeźby są trzeciorzędowe powierzchnie zrównania (prawierównia, peneplena, etchplena) w postaci dwóch rozległych powierzchni zrównania Karkonoszy Zachodnich i Wschodnich. Wypiętrzenie gór w następstwie fałdowania alpejskiego doprowadziło do potężnej erozji rzecznej, cieki wodne zaczęły zagłębiać się w efekcie erozji wstecznej w teren, dzieląc powierzchnię Karkonoszy na poszczególne pasma i tworząc dzisiejsze rozczłonkowane oraz głębokie doliny rzeczne. Istnieją jednak duże zróżnicowania w ukształtowaniu północnych i południowych zboczy Karkonoszy. Najwięcej świadectw pochodzi z najmłodszego okresu geologicznego – czwartorzędu. Podczas naprzemiennych okresów zlodowacenia i interglacjałów wyżej położone partie gór zostały przemodelowane – powstały kotły lodowcowe, śnieżniki, U-kształtne i inne doliny lodowcowe (np. Labský i Obří důl). O kilkukrotnym zlodowaceniu niektórych części Karkonoszy świadczą moreny i jeziora lodowcowe (np. Wielki i Mały Staw). Erozja lodowcowa, mrozowa i rzeczna uczestniczyły też w powstawaniu charakterystycznego stożkowatego kształtu Śnieżki (karling). Lodowiec nigdy nie dotarł na najwyższe grzbiety Karkonoszy, były one jednak wystawione na działalność mrozu, lodu, śniegu i wiatru, co na skutek segregacji mrozowej prowadziło do powstania jedynego w swoim rodzaju zespołu form rzeźby terenu, niemającego odpowiednika w innych średnich górach Europy. Terasy krioplanacyjne, gleby poligonalne, ostańce, twardziele i ściany skalne, kopczyki mrozowe (tufury), girlandy, wędrujące kamienne bloki, gołoborza czy jęzory soliflukcyjne świadczą o różnorodności geologicznej, z której Karkonosze są powszechnie znane.